Ortadoğu

YEMEN (AA) – Yemen’deki İran destekli Husiler, hükümet ile yaptıkları anlaşma kapsamında alıkoydukları kişilerin tamamı için “esir değişimi” yapmaya hazır olduklarını duyurdu.

Husilerin Yüksek Siyasi Konseyi Üyesi Muhammed el-Husi, sosyal medya hesabı Twitter üzerinden yaptığı açıklamada, esirlerin serbest bırakılmasına ilişkin destekleyici ve iyimser uluslararası tavırları memnuniyetle karşıladıklarını belirtti.

“Yabancı uyruklu kişiler ve (Yemen Eski Savunma Bakanı) Mahmud es-Subeyhi dahil tüm esirler için takas yapmaya hazırız.” ifadesini kullanan Husi, Yemen hükümeti ve Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon güçlerine ait hapishanelerdeki tutuklulara “işkence” konusunda bağımsız bir komite kurulması çağrısında bulundu.

Yemen hükümeti ile Husiler arasında yapılan esir değişimi anlaşması kapsamında 15-16 Ekim’de 1061 kişi serbest bırakılmıştı.

Esir takası anlaşması

Birleşmiş Milletler Yemen Özel Temsilcisi Martin Griffiths, 18 Eylül’de İsviçre’de Yemen hükümeti ile Husiler arasında esir ve tutuklular konusunda müzakerelerin başladığını duyurmuştu.

İsviçre’nin Montrö kenti yakınlarındaki Glion kasabasında 27 Eylül’de sona eren Yemen Esir Takası Denetleme Komitesinin dördüncü toplantısının ardından, Özel Temsilci Griffiths’in ofisi ve Uluslararası Kızılhaç Komitesi’nden yapılan ortak açıklamada, Yemen hükümeti ve Husilerin, 1081 esir ve tutuklunun derhal serbest bırakılması konusunda anlaşmaya vardığı belirtilmişti.

İran destekli Husiler, Eylül 2014’ten bu yana başkent Sana ve bazı bölgelerin kontrolünü elinde bulunduruyor. Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon güçleri ise Mart 2015’ten bu yana Husilere karşı Yemen hükümetine destek veriyor.

BM’nin verilerine göre, Yemen hükümet güçleri ve Husiler arasında 6 yıldır devam eden çatışma nedeniyle 12 bini sivil olmak üzere 112 bin kişi hayatını kaybetti.

CENEVRE (AA) – Birleşmiş Milletler (BM) öncülüğünde kurulan Uluslararası Yemen Heyeti, iç savaşın hüküm sürdüğü ülkede başta Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri olmak üzere tüm tarafların uluslararası insan haklarını ihlal ettiğini ve tarafların savaş suçu işlediğine dair makul delilleri olduğunu bildirdi.

BM İnsan Hakları Konseyi tarafından 2017 sonunda Yemen’deki insan hakları ihlallerinin izlenmesi için kurulan 3 kişilik heyetin üçüncü raporu açıklandı.

Temmuz 2019-Haziran 2020 arasında Yemen’de yaşanan olayları içeren 55 sayfalık rapor, 29 Eylül’de BM İnsan Hakları Konseyinin 45’inci oturumuna sunulacak.

Raporda, özellikle Yemen iç savaşına katılan uluslararası koalisyonun ana gövdesini oluşturan Suudi Arabistan ve BAE içindeki bireylerin (subay-asker) pek çok savaş suçu işlemiş olabileceğinin altı çizildi.

Çatışmalarda 2 bin 138 çocuk öldü

Raporda, Yemen iç savaşında şimdiye kadar 112 bin kişinin öldüğü, bunların yaklaşık 12 binini sivillerin oluşturduğu bilgisi paylaşıldı.

BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği (OHCHR) Ofisinin ise Mart 2015-Haziran 2020 arasında 2 bin 138’i çocuk, 933’ü kadın toplam 7 bin 825 sivilin çatışmaların sonucu öldürülmesini ve 12 bin 416 sivilin de yaralanmasını belgelediği aktarıldı.

Raporda, BM Yemen Özel Temsilcisi Martin Griffiths’in tüm çabalarına rağmen, ülkede siyasi çözüm için çok az ilerleme kaydedildiğinin, Stockholm Anlaşması’na da artık uyulmadığının altı çizildi.

BAE’nin askeri eylemleri tek tek anlatıldı

BAE’nin Yemen’de askeri varlığının devam ettiği belirtilen raporda, bu ülkenin hava kuvvetlerinin saldırılarının da sürdüğü vurgulandı. Sudan’ın birkaç koalisyondan birkaç 1000 askerini çekmesine rağmen, Yemen’de BAE’nin kendi askeri varlığı dışında 90 bin Yemenli savaşçıyı da desteklediğine dikkati çekildi.

Raporda, BAE Kara Kuvvetleri, Başkanlık Muhafız Komutanlığı ve Özel Kuvvetlerinin, Yemen’deki çeşitli şehir ve valiliklerde 15 binden fazla askerle 15 görev gücüne katıldığı, Hava Kuvvetlerinin 130 binden fazla hava sortisi ve 500 binden fazla uçuş saati gerçekleştirdiği kaydedildi. Deniz Kuvvetlerinin ise 50’den fazla savaş gemisi, 3 binden fazla personel ve 1000’den fazla deniz misyonunu içeren 3 deniz görev gücüne katıldığı ifade edildi.

Suudi Arabistan ve Yemen pek çok savaş suçu işledi

BM uzmanları raporda, Yemen hükümeti, Suudi Arabistan, BAE, Husiler ve BAE destekli Güney Geçiş Konseyinin (GGK) yaşamdan mahrum bırakma, keyfi tutuklama, cinsel şiddet ve işkence gibi suçlara bulaşarak başlıca insan hakları ihlallerinden sorumlu olduğunun altı çizildi.

Raporda, Yemen hükümeti, Suudi Arabistan ve GGK’deki bireylerin 15 yaş altındaki çocukları temel hak ve özgürlüklerinden mahrum ederek aktif savaşçı olarak kullandığı ve bunun savaş suçu teşkil edebileceği kaydedilerek özellikle Suudi Arabistan ve BAE olmak üzere koalisyon güçlerine ait bazı subayların hava saldırılarında “fark gözetme, orantılılık ve tedbir” prensiplerini ihlal ederek savaş suçu işlemiş olabileceği vurgulandı.

İç savaşın hüküm sürdüğü ülkede başta Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri olmak üzere tüm tarafların uluslararası insan haklarını ihlal ettiği belirtilen raporda, tarafların savaş suçu işlediğine dair makul deliller olduğu bildirildi.

Raporda özellikle, Yemen hükümeti, Suudi Arabistan, BAE ve GGK’deki unsurların sivillerin öldürülmesi, işkence, zalimane veya insanlık dışı muamele, tecavüz ve diğer cinsel şiddet biçimleri, insanların haysiyetine hakaret ve adil yargılamanın engellenmesi gibi eylemleri gerçekleştirerek savaş suçuna imza atmış olabilecekleri belirtildi.

“Hiç bir tarafın eli temiz değil”

Ülkede çatışan tüm tarafların uluslararası hukuku ihlal ettiği ve “hiçbir tarafın elinin temiz olmadığı” ifade edilen raporda, şunlar kaydedildi:

“Tespit edilen bilgiler ışığında ihlallerin (savaş suçları ve insan hakları ihlalleri) Yemen hükümeti, Husiler, GGK, Suudi Arabistan ve BAE liderliğindeki Koalisyon üyeleri tarafından işlendiği sonucuna varılmıştır. Koalisyon tarafından yürütülen hava saldırılarının bazılarının sivilleri ve sivil nesneleri korumak için ayrım, orantılılık ve önlem ilkelerine uygun şekilde dikkate alınmadan gerçekleştirildiği sonucuna varmıştır. Ayrıca hem Koalisyon hem de Husiler tarafından sivillere ve sivil nesnelere zarar veren gelişigüzel saldırıların gerçekleştirildiği sonucuna varıldı. Orantısız ve ayrım gözetmeyen saldırıların uluslararası teamül hukukuna göre savaş suçları teşkil ettiğine dikkat çekildi.”

Suudi Arabistan ve BAE, BM Yemen Heyeti’nin yayımladığı son iki rapora büyük tepki göstermişti. Heyet ise her iki ülkeden savaş suçu işleyen bireylerin Uluslararası Ceza Mahkemesinde yargılanması için BM Güvenlik Konseyine çağrılarda bulunuyor.

Uzun süredir siyasi istikrarsızlığın hüküm sürdüğü Yemen’de, İran destekli Husiler, Eylül 2014’ten bu yana Sana ve bazı bölgelerin kontrolünü elinde bulunduruyor.

Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon güçleri ise Mart 2015’ten bu yana Husilere karşı Yemen hükümetine destek veriyor.

Muhabir: Bayram Altuğ

İSTANBUL (AA) – Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), İsrail ile ilişkilerini normalleştirmesinin ardından Yemen’de kalan son 100 Yahudiyi ülkesine getirmeyi planlıyor.

Londra merkezli “Arab Jadid” haber sitesine konuşan ancak isminin açıklanmasını istemeyen Yemenli bir haham, ülkedeki Yahudi varlığına son verilmesi ve kalan 100 kişinin Abu Dabi’ye tahliye edilmesine yönelik bir planın olduğunu söyledi.

Haberde, plan çerçevesinde 40 kişinin şu ana kadar BAE üzerinden ABD’ye gitmeye razı olduğu, gitmek istemeyenlerin de BAE’de kalabileceği bilgisi yer aldı.

Yemen’deki iç savaşın önemli aktörlerinden olan BAE’nin söz konusu tahliye operasyonunun başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesi için İran’dan yardım talebinde bulunduğu da iddia edildi.

Genel olarak Yahudilerin, Yemen’de devam eden iç çatışma ve İran destekli Husilerin kendilerine yönelik saldırılarına rağmen İsrail ve ABD’ye göç etme fikrine sıcak bakmadığı ifade edildi.

Yemenli Yahudilerin İsrail toplumuna entegre olmamak ve 2’nci sınıf muamelesi görme endişesiyle göç etmemek de ısrarcı oldukları biliniyor.

Açık kaynaklara göre, İsrail’in henüz kurulmadığı 1948’e kadar Yemen’de 50 bin Yahudi yaşıyordu.

2014’ten bu yana iç çatışma ve büyük zorluklarla mücadele eden ülkede kalan toplam Yahudi sayısı ise net şekilde bilinmiyor.

BAE ve Yemenli Yahudiler

Yemenli Yahudi bir ailenin fertleri, 10 Ağustos’ta 15 yıl sonra Londra’dan gelen diğer aile bireyleriyle BAE’de buluşmuştu. BAE, Yemen’den gelenlere vatandaşlık vermişti.

Abu Dabi ve Dubai’de, farklı gerekçelerle ABD, Avrupa ve Güney Afrika’dan gelen ve köken olarak bu ülkeyle hiçbir bağı bulunmayan 2 bin ila 3 bin arasında kişi, toplamda 150 Yahudi aile ikamet ediyor.

Abu Dabi yönetiminin, İsrail ile son yıllarda geliştirdiği iyi ilişkiler dolayısıyla BAE’de resmi olarak Yahudi Topluluğu da kurulmuştu.

BAE ile İsrail arasındaki normalleşme anlaşması

ABD Başkanı Donald Trump, 13 Ağustos’ta İsrail ile BAE’nin “ilişkilerini tamamen normalleştirmek” için anlaşmaya vardıklarını duyurmuştu.

ABD, İsrail ve BAE adına yapılan ortak açıklamada, İsrailli ve BAE’li yetkililerin gelecek haftalarda bir araya gelerek yatırım, turizm, kültür, doğrudan uçuşlar, güvenlik, telekomünikasyon, teknoloji, enerji, sağlık, kültür, çevre, karşılıklı elçiliklerin açılması konularında ikili anlaşmalar imzalayacağı ifade edilmişti.

BAE, 1979’da Mısır’ın, 1994’te de Ürdün’ün ardından İsrail ile normalleşme anlaşması imzalayan üçüncü Arap ülkesi oldu.

Munabir: İdiris Okuduci